مصایب بازنشستگی زودهنگام
به گزارش آتیه آنلاین، براساس برخی آمارها حدود ۴ میلیون و ۹۰۰ هزار نفر به عنوان بازنشسته در سازمان تأمین اجتماعی خدمات دریافت می‌کنند که ۵۰ درصد آنان را بازنشستگان پیش از موعد تشکیل می‌دهند، گروه‌هایی که با ۲۰ یا شاید هم چند سال بیشتر بیمه‌پردازی از مستمری ۳۰ روز بهره‌مند می‌شوند، ارفاق چند سال به این گروه‌ها چالش‌هایی را برای همه صندوق‌های بازنشستگی ایجاد می‌کند.
اگرچه بازنشستگان برای رسیدن به این حق قانونی خود و دریافت مستمری از صندوق‌های بازنشستگی تلاش‌های زیادی را انجام می‌دهند این موضوع دارای اهمیت است که چرا برخی از افراد پیش از رسیدن به سنین سالمندی و در سنی کمتر از ۴۰ سال باید از حقوق و مستمری بازنشستگی استفاده کنند، زیرا بسیاری از این گروه از بازنشستگان در گروه مشاغل سخت و زیان‌آور قرار دارند، مسأله این است.
مصطفی سالاری، مدیرعامل سازمان تأمین اجتماعی ۲۱ خرداد با تشریح برخی مشکلات و انحراف‌ها از مشاغل سخت و زیان‌آور به عنوان یکی از حقوق کارگران، گفت: لطمه‌ای که مشاغل سخت و زیان‌آور به تأمین اجتماعی به عنوان امانت و اندوخته مشترک و بین نسلی جامعه کارگری وارد می‌کند، بیشتر از همه به خود کارگران و تامین آینده آنان آسیب می‌زند و ضرورت دارد آنها پیشگام در اصلاح برخی مقررات فعلی باشند، مقرراتی که باعث می‌شود افرادی بدون استحقاق واقعی در ۳۶ سالگی بازنشسته شوند.
وی اضافه کرد: در این رابطه، اصلاح آیین‌نامه مشاغل سخت و زیان‌آور با مشارکت نمایندگان کارگران، کارفرمایان، وزارت بهداشت، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سازمان تأمین اجتماعی تدوین شده است.
کاهش سن بازنشستگانی با اجرای بازنشستگی پیش از موعد
جنانی معتقد است، بازنشستگی پیش از موعد در قالب هشت نوع بازنشستگی اعمال می شود و نتیجه تمام این مدل‌ها، کاهش شدید سن بازنشستگی خواهد بود. انواع بازنشستگی‌های پیش از موعد بین ۳۰ تا ۳۵ درصد مجموع بازنشستگی‌ها را شامل شده و از هر ۱۰ مورد نیز ۳.۵ تا ۴ مورد بازنشستگی پیش از موعد شکل گرفته که این مسأله تهدیدی برای صندوق‌های بیمه‌ای به شمار می‌رود.
وی در گفت‌وگو با آتیه آنلاین اظهار کرد: باید موضوع بازنشستگان پیش از موعد به ویژه مشاغل سخت و زیان‌آور به صورت جامع و کامل مورد بررسی و واکاوی قرار گیرد؛ زیرا صندوق‌های بیمه‌ای در ارتباط با این نوع بازنشستگی‌ها به شدت متضرر شده و راه برون‌رفت از این چالش اساسی اصلاحات پارامتریک متناسب با ظرفیت و کشش جامعه و با لحاظ ملاحظات است. اصلاحات پارامتریک باید به شکل نردبانی و به تدریج اجرا شده تا افراد بیمه‌شده در تأمین اجتماعی از ظرفیت‌های این بیمه اجتماعی استفاده کنند.
این کارشناس بیمه‌های اجتماعی گفت: سازمان تأمین اجتماعی باید با اصلاحات پارامتریک موضوع بازنشستگی را تعدیل کند؛ زیرا با انجام نشدن این مسأله، انبوه مستمری‌بگیران و بازنشستگان را در آینده خواهیم داشت. همچنین با افزایش این گروه‌ها و مسایل پیرامونی همچون بحران جمعیت، کاهش موالید، افزایش امید به زندگی و کاهش نرخ رشد جمعیت، جامعه مولد بیمه‌پرداز و تأمین‌کننده منابع سازمان متضرر خواهد شد و از طرفی دیگر مصارف این نهاد بزرگ بیمه‌گر به صورت تصاعدی افزایش می‌یابد.
جنانی با بیان اینکه بازنشستگی‌های پیش از موعد در موضوع محاسبات بیمه‌ای تأثیرگذار است، افزود: باید ضمن انجام محاسبات بیمه‌ای، موضوع سن، سابقه و اصلاحات پارامتریک بر مبنای این روند صورت گیرد زیرا محاسبات بیمه‌ای زیرساخت و زیربنای تعدیل، اصلاح‌سازی و در واقع اصلاحات پارامتریک محسوب می‌شود.
سازمان تأمین اجتماعی که از مجموع هفت تا هشت میلیون بازنشسته در سراسر کشور حدود پنج میلیون نفر از این گروه‌ها را در قالب ۶۰ درصد تحت پوشش دارد، استمرار بازنشستگی پیش از موعد و وجود مشاغل سخت و زیان‌آور بیشترین ضرر را به این سازمان بیمه‌گر وارد می‌کند که باید راهکارهای راهبردی و عملیاتی برای کاهش تعداد این نوع بازنشستگان انجام داد. البته ناگفته نماند که سالیان سال و از حدود سال ۱۳۸۱ تاکنون قوانین مربوط به مشاغل سخت و زیان‌آور و بازنشستگی پیش از موعد بدون تغییر در حال اجراست و باید اصلاحات موردنیاز روی این قانون انجام شود.
حدود ۵ میلیون مستمری‌بگیر تحت پوشش تأمین اجتماعی
محمدعلی جنانی، کارشناس حوزه بیمه‌های اجتماعی گفت: آمار بالای مشاغل سخت و زیان‌آور در کشور با حدود ۷۰ درصد بازنشستگی‌های پیش از موعد، چالشی ماندگار برای صندوق‌های بازنشستگی محسوب می‌شود زیرا هر شغلی را با ویژگی‌های مختلف و نسبت دادن به آلایندگی‌ها و پایین آوردن حد استاندارد مجاز، متصل به مشاغل سخت و زیان‌آور شده و با این قانون، فرد وارد سیستم مستمری‌های تأمین اجتماعی می‌شود.
جنانی ادامه داد: این نوع بازنشستگی‌های موجود در سازمان تأمین اجتماعی، بدون شرط سنی بوده که در واقع در هیچ کشوری چنین نوعی از بازنشستگی مرسوم نیست. به دلیل وجود چنین قوانینی در حوزه بازنشستگی افراد با ۱۳ سال اشتغال بدون شرط سنی از همپوشانی دو قانون استفاده کرده و بازنشسته می‌شوند.
وی بیان کرد: مشاغل سخت و زیان‌آور در صورت بکارگیری تمهیدات ایمنی، بهداشتی، حفاظتی و امنیتی، حذف حمایت سخت و زیان‌آوری را مشمول شده که اکنون در جهان این مشاغل به تعداد انگشت‌های دست است. در قوانین تأمین اجتماعی در حوزه تعهدات بلندمدت، موضوع بازنشستگی در واقع به عنوان یکی از حمایت‌های اساسی نظام جامع تأمین‌اجتماعی مطرح شده است.
این کارشناس حوزه تأمین اجتماعی تصریح کرد: در ماده (۷۶) قانون تأمین اجتماعی شروط بازنشستگی به لحاظ پارامتریک مطرح شده و در ماده (۷۷) نیز نحوه احتساب مستمری‌ها بازگو و تا ماده (۹۳) پاره‌ای از مواد درباره بازنشستگی در قانون تأمین اجتماعی آمده است. طیف وسیع قوانین نشان از اهمیت موضوع بازنشستگی به عنوان یکی از محوری‌ترین حمایت‌های سازمان تأمین‌اجتماعی دارد، ۹۰ درصد افراد بیمه‌شده تأمین اجتماعی مهمترین موضوع برای بیمه شدن خود در این سازمان را مسئله بازنشستگی می‌دانند.
مشاغل سخت و زیان‌آور کدام گروه‌های شغلی است
براساس ماده یک آیین‌نامه اجرایی بند (۵) جزء (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره (۲) الحاقی ماده (۷۶) قانون اصلاح مواد (۷۲) و (۷۷) و تبصره ماده (۷۶) قانون تأمین اجتماعی مصوب ۱۳۵۴ و الحاق دو تبصره به ماده (۷۶) مصوب ۱۳۷۱ ـ مصوب ۱۳۸۰ـ موضوع تصویب‌نامه شماره ۱۵۳۶۵/ت۳۶۰۰۵هـ مورخ ۵/۲/۱۳۸۶، مشاغل به دو گروه الف و ب تقسیم‌بندی می‌شوند. چنانچه شغل شخص به عنوان سخت و زیان‌آور شناخته شود، ۱۰ سال سنوات ارفاقی به این افراد تعلق می‌گیرد.
گروه الف: مشاغلی که صفت سخت و زیان‌آوری با ماهیت شغل وابستگی دارد، اما می توان با بکارگیری تمهیدات بهداشتی، ایمنی و تدابیر مناسب توسط کارفرما سختی و زیان‌آوری آنها را حذف کرد.
گروه ب: مشاغلی که ماهیتاً سخت و زیان‌آور بوده و با بکارگیری تمهیدات بهداشتی، ایمنی و تدابیر فنی توسط کارفرما، صفت سخت و زیان‌آوری آنها کاهش یافته اما همچنان سخت و زیان‌آوری آنها حفظ می‌شود.
بشیر عمرانی، مدیرکل نامنویسی و حساب‌های انفرادی سازمان تأمین اجتماعی نیز پیشتر در گفت‌وگویی گفت: در حال حاضر بیش از نیمی از بازنشستگان سازمان به عنوان افراد بازنشسته با استفاده از قانون بازنشستگی پیش از موعد محسوب می‌شوند که بازتشستگان سخت وزیان‌آور بیشترین فراوانی را در این گروه‌ها به خود اختصاص داده‌اند که این موضوع تأثیر فراوانی بر منابع مالی این سازمان دارد.
عمرانی ادامه داد: هر نوع تغییر در عناوین شغلی بیمه‌شدگان در سال گذشته بار مالی حدود ۳۳ میلیارد ریالی بر اندوخته سایر کارگران را به دنبال دارد که این مسأله در قانون مشاغل سخت و زیان‌آور بدون مشخص شدن محل تأمین این بار مالی است؛ زیرا پس از شناخته شدن افراد به عنوان سخت و زیان‌آور، ۱۰ سال سنوات ارفاقی به آنان تعلق می‌گیرد و علاوه بر عدم پرداخت ۱۰ سال حق بیمه، به همین مدت زودتر از مستمری بازنشستگی استفاده می‌کنند.